Η μουσική και στιχουργική έκφανση της απώλειας της ατομικής και ανθρώπινης παρουσίας

Η πρώτη νύξη για το εξώφυλλο του Wish You Were Here έγινε από τους Pink Floyd τον Απρίλιο του 1975, όταν βρίσκονταν στο U.S. West Coast Tour. Σε αυτή την φάση δεν υπήρξαν συγκεκριμένες ιδέες για τον σχεδιασμό καθώς και οι ίδιοι δεν γνώριζαν τι ακριβώς επρόκειτο να ηχογραφήσουν. Το Shine On You Crazy Diamond ήταν σίγουρα το αρχικό κομμάτι του δίσκου αλλά, όσον αφορά στα επόμενα τραγούδια, δεν είχε αποφασιστεί τίποτα το συγκεκριμένο.

Το Shine On You Crazy Diamond είναι ένα ενδοσκοπικό τραγούδι – αρχίζει με τα βασανιστικά κιθαριστικά διαστήματα του Dave και έναν στίχο από τον Roger. Οι στίχοι, αρχικά, γράφτηκαν για τον Syd Barrett, αλλά καθώς προχωρούσε το εγχείρημα των Floyd, έγιναν πιο ‘συμπαντικοί’. Όταν τους διάβασα, τους εξέλαβα να μιλούν για την ανεκπλήρωτη παρουσία, εν γένει, παρά για την θεώρηση της από τον Syd – η οποία σίγουρα ήταν ιδιαίτερης φύσης. Η ιδέα της αιχμαλωμένης παρουσίας, μιας παρουσίας που έχει παρακρατηθεί από τους τρόπους που οι άνθρωποι υποτίθεται πως είναι παρόντες καθώς ο νους τους είναι, στην ουσία, κάπου αλλού όπως και από τα τεχνάσματα που εφαρμόζονται ψυχολογικά από τους ανθρώπους για να καταπιέσουν την δύναμη της παρουσίας τους, οδηγούσαν σε μια και μόνο θεματική: την απουσία, την απουσία ενός ατόμου, την απουσίας ενός συναισθήματος.

Δύο ολόκληροι μήνες είχαν ήδη περάσει από την πρώτη μου συνάντηση με τους Pink Floyd αλλά καμιά ιδέα δεν είχε βρεθεί για το πώς θα μπορούσαμε να πλαισιώσουμε μια τέτοια θεματική. Προσπαθούσαμε να βρούμε μια μεταφορά ή έναν συμβολισμό για την απουσία και το στοιχείο της προσχηματικής απουσίας μας φάνηκε ομολογουμένως ενδιαφέρον. Ο Roger εκείνη την εποχή ήταν πολύ επικριτικός με την βιομηχανία της μουσικής (βλ. Have a cigar) και αυτό που σκεφτήκαμε ήταν ο ενδόμυχος συμβολισμός της χειραψίας. Απλός, καθάριος και ολότελα οικείος. Μια συνηθισμένη χειραψία μπορεί να υποδηλώνει μια σωματική, συγκινησιακή και ψυχική παρουσία, καθορισμένη και ‘ζεστή’, αλλά, πάλι, μπορεί να είναι μια άσκοπη ιεροτελεστία. Είναι συνήθως μια ‘αδειά’ κίνηση. Παρούσα αλλά απούσα.

Έτσι, αποφασίστηκε ότι ο δίσκος και το εσώφυλλο να καλύπτονταν από μια αφαιρούμενη μαύρη ή μπλε μεμβράνη η οποία θα έκρυβε το σχέδιο από κοινή θέα και θα έφερε ένα μια αναγνωρίσιμη ‘ετικέτα’. Η ιδέα μας για την ετικέτα ήταν ένα μηχανικό ζευγάρι χεριών που θα συνάπτουν χειραψία (βλ. Welcome To The Machine) και θα διάσχιζε έναν κύκλο χωρισμένο σε τέσσερα τεταρτημόρια (τα τέσσερα στοιχεία, τα οποία έχουν μυστικιστικές και αλχημιστικές συμπαραδηλώσεις και τα οποία, εν μέρει, αντανακλούν στοιχεία της μουσικής των Pink Floyd). Ο τίτλος εμφανίζεται εξωτερικά και η εικόνα είναι πολύχρωμη για να έρχεται σε αντίθεση με το αδιαφανές περιτύλιγμα από σελοφάν.

Σε επόμενες συναντήσεις μας, ήρθε και η ιδέα για τον καταδύτη. Εδώ επιχειρήσαμε να δώσουμε την ιδέα της παρουσίας χωρίς ίχνος, ο καταδύτης υποδηλώνει την παρουσία και η απουσία της ανατάραξης του νερού υποδηλώνει την απουσία ίχνους. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στην Λίμνη Mono, στην Καλιφόρνια μετά από λεπτομερής αναγνώριση του σημείου, από αέρος. Ο καταδύτης πραγματοποιεί μια κατάδυση σε στυλ που θυμίζει κάτι από yoga και παραμένει ακίνητος όσο το ανθρωπίνως δυνατόν μέχρι οι αναταράξεις του νερού να εξαφανιστούν τελείως.

Ο φλεγόμενος άνθρωπος τραβήχτηκε στο Los Angeles, στα Burbank Studios. Εδώ θέλαμε να περάσουμε μια δικιά μου αντίληψη για τους ανθρώπους που υποχωρούν και αφαιρούν την παρουσία τους από τους άλλους. Στην περίπτωση που θα μπορούσαν να αντανακλάσουν και να επιδείξουν όλη τους την γύμνια (όλες τους τις ευαισθησίες) σε όποια εμπειρία που θα αναγνωρίζονταν από τα όργανα λήψης τους, θα πάθαιναν υπερφόρτωση και θα έμεναν για πάντα ανάπηροι. Πιστεύω πως οι άνθρωποι αισθάνονται φόβο στο να ‘τσουρουφλιστούν’, να καούν, ιδιαίτερα αν έχουν καεί ήδη στο παρελθόν. Μπορούμε να το παρομοιάσουμε με το να ερωτευτείς τρελά, από την μια στιγμή στην άλλη, και ξαφνικά να σε εγκαταλείψουν. Ήξερα πως αυτή η απεικόνιση έπρεπε να είναι ιδιαίτερη και φανταχτερή. Έτσι, βάλαμε τον επιχειρηματία που συνάπτει χειραψία με έναν συνάδελφό του, σε ένα άδειο σχεδόν σκηνικό. Επίσης, αυτό που μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ήταν πως η έκφραση ‘getting burned’ χρησιμοποιείται στην μουσική βιομηχανία όταν θέλουμε να πούμε πως κάποιος δεν πληρώνεται ή δεν αποφέρει χρήματα από ένα εγχείρημά του.

Η τελευταία σπουδή στην απουσία ήταν αυτή του πωλητή που πουλά την ψυχή του. Η σωματική του παρουσία δεν υφίσταται – δεν υπάρχουν καρποί, γόνατα και πρόσωπο. Η κίνηση του είναι τυπική ενός πωλητή: προσφέρει έναν άδειο δίσκο, στην πραγματικότητα είναι ο πωλητής των Pink Floyd, και η βαλίτσα του είναι γεμάτη αυτοκόλλητα.

Όλες οι φωτογραφίες είχαν σκοπό να είναι ατμοσφαιρικές, σαν τον δίσκο, και να αναδύουν μυνήματα καθώς και να σε εισάγουν σε συναισθήματα που συνάδουν με την φιλοσοφία της μουσικής των Pink Floyd. Η τεκμηρίωση των εικόνων, τέλος, σχετίζεται μόνο με την δική μας αντίληψη και την αντίληψη όλων αυτών που θέλουν να μάθουν – αλλά οι εικόνες, οποία τεκμηρίωση κι αν αυτές ενέχουν, πρέπει να είναι παρεμφατικές από μόνες τους…

 

 

 

Απόσπασμα απο το βιβλίο του Storm Thorgerson, An ABC of the Work of Hipgnosis: ‘Walk Away Rene’ , New York: A & W Visual Library, 1978

Send this to a friend