Ο Franco Corlianò γεννήθηκε στο Calimera του Σαλέντο το 1948.
“Είμαι Ιταλός αλλά και πολύ υπερήφανος για την “γκρίκα” ταυτότητά μου” – συνήθιζε να λέει – μια ταυτότητα που ποτέ δεν έχασε αλλά τίμησε με την γραφή του, την πορεία και το έργο του.
Θεωρείται από τους μεγαλύτερους καταγραφείς και ερευνητές της Grika, ο οποίος προσπαθησε να δημιουργήσει μια τυπολογία αυτού του ιδιώματος ωστε να μην χαθεί στο πέρας του χρόνου και της αχρησίας του. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η έκδοση του λεξικού “Il proverbio griko-salentino” (2013).
Η ενασχόλησή του με την γλωσσολογική αποτύπωση της Grika, όμως, τον φέρνει πιο κοντά στην μελέτη και την κατανόηση της ούσιας αυτού του πολιτισμού, που εκφράζεται στην μουσική, στα εικαστικά, στην ποίηση· εκφάνσεις οι οποίες αντανακλούν ανθρωπολογικά μια περιοχή και ένα λαό πλούσιο σε αξίες και όραμα ακόμα και σε συνθήκες φοβερών κοινωνικών δυσκολιών.
Ο Corlianò γράφει ποίηση σε Grika ή, όπως το διατυπώνει ο Antonio Verri, “ζωγραφίζει” σε Grika. Αρθρογραφεί σε τοπικές εφημερίδες για τον πολιτισμό της Κάτω Ιταλίας και συμμετέχει με μελέτες και άρθρα του σε συλλογικούς τόμους για την Magna Grecia (Grecìa Salentina, Ed. Capone, Quaderni della Kinita, κ.α.). Το πνεύμα του όμως δεν περιορίζεται εκεί. Ζωγραφίζει χαρακτηριστικές φιγούρες γκρεκάνων υπογράφοντας ως “Murghi “, παρατσούκλι της οικογένειάς του, για να σφραγίσει τη γνησιότητα της προέλευσής του.
Ο ποιητής, ζωγράφος, λαογράφος, στοχαστής, μουσικός και πρώην εργάτης στα τρένα Franco Corlianò, πέραν των γλωσσολογικών του πονημάτων, της ποίησής του και των ζωγραφικών του έργων, παρακαταθέτει όμως στον πολιτισμό μας ένα κορυφαίο ποίημα και τραγούδι, που τον έκανε παγκόσμια γνωστό: το “Klama” ή “O Klama i Jineka u Emigrantu” αλλιώς γνωστό και ως “Adramou pai”.
Η έμπνευση για το τραγούδι ήρθε όντας εργάτης στα τρένα, βλέποντας τις γυναίκες να αποχαιρετούν τους άντρες τους. Αναφέρεται στο ξεκλήρισμα ολόκληρων Ιταλικών χωριών προς αναζήτηση εργασίας και χρημάτων στα “miniera” (ορυχεία) της “Germania” (Γερμανίας), του Βελγίου και της Ελβετίας. Είναι η αφήγηση της δυστυχίας αυτών που μένουν πίσω· γυναικών που περιμένουν να δουν τους άντρες τους, για λίγες ημέρες, μια φορά τον χρόνο (n’arti kalì ‘us torùme ettù s’ena chrono) αλλά και μικρών παιδιών που ρωτούν τον πατέρα τους “μπαμπά γιατί πρέπει να πας” (Tata, jatì e’ nna pai? Pemma, jatì-).
Το “Klama” όμως είναι και ένα βαθιά πολιτικό τραγούδι. Η απάντηση του μπαμπά στο παιδί έρχεται σαν γροθιά στο στομάχι:
Jatì tui ene e zoì, mara pedìa
O ttechùddhi polemà ce tronni
na lipariasi ‘us patrunu m’utti fatìa!Γιατί έτσι είναι η ζωή, καημένα παιδάκια
Ο φτωχός δουλεύει και ιδρώνει
για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του
Το “Klama” γράφτηκε το 1972 και έγινε ευρέως γνωστό με την εκτέλεση της Μαρίας Φαραντούρη, το 1977. Η Μαρία Φαραντούρη το τραγούδησε πρώτη φορά για τις ανάγκες της ταινίας του Δημήτρη Μαυρίκιου Polemonta και στη συνέχεια το συμπεριέλαβε στον δίσκο “Τραγούδια διαμαρτυρίας από όλο τον κόσμο”, με την επεξήγηση για τους μη γνωρίζοντες τα γκρεκάνικα ακροατές ότι: “το τραγούδι Άντρα μου πάει είναι παραδοσιακό ελληνικό της Κάτω Ιταλίας στην ιδιάζουσα διάλεκτο γκρεκάνικα ή ιταλιώτικα, ένα κράμα ελληνικών και ιταλικών”.
Οι στίχοι του στα Grika και τα ελληνικά είναι οι παρακάτω:
Telo na mbriakeftò na mi’ ppensefso
Θέλω να μεθύσω για να μη σκέφτομαι
na klafso ce na jelaso telo arte vrài;
να κλάψω και να γελάσω θέλω τούτο το βράδυ
ma mali rràggia evò e’ nna kantalis
με πολλή οργή να τραγουδήσω
sto fengo e’ nna fonaso: o andramu pai!
στο φεγγάρι να φωνάξω:..o άντρας μου πάει
o andramu pai! o andramu pai!
o άντρας μου πάει o άντρας μου πάει
E antròpi ste’ mas pane, ste’ ttaràssune!
Οι άντρες μας πάνε, φεύγουν
N’arti kalì ‘us torùme ettù s’ena chrono
Αν πάνε όλα καλά, θα ιδωθούμε σ’ ένα χρόνο!
È’ tui e zoì-mma? È’ tui e zoì, Kristè-mu?
Αυτή είναι η ζωή μας Χριστέ μου;
Mas pa’ ‘cì sti Germania klèonta ma pono!
Πάνε στη Γερμανία με κλάμα και πόνο!
klèonta ma pono! klèonta ma pono!
με κλάμα και πόνο! με κλάμα και πόνο!
Tata, jatì e’ nna pai? Pemma, jatì-
Μπαμπά γιατί πρέπει να πας; Πές μου γιατί
Jatì tui ene e zoì, mara pedìa
Γιατί έτσι είναι η ζωή, καημένα παιδάκια
O ttechùddhi polemà ce tronni
Ο φτωχός δουλεύει και ιδρώνει
na lipariasi ‘us patrunu m’utti fatìa!
για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του
Ste kuo ti banda ce ste kuo itto sono
Ακούω την μπάντα, ακούω τη μουσική
steo ettù ma ‘sà ce ste penseo sto treno
Είμαι εδώ μαζί σας μα σκέφτομαι και το τρένο
penseo sto skotinò citti miniera
σκέφτομαι το σκοτεινό ορυχείο
pu polemònta ecì peseni o jeno!
όπου δουλεύοντας εκεί πεθαίνει ο κόσμος!
peseni o jeno peseni o jeno
πεθαίνει ο κόσμος πεθαίνει ο κόσμος
